Günümüz deniz taşımacılığı ve navlun pazarı çok oynak ve değişken bir yapıya sahiptir. Bu yüzden, taşımacılık sırasında da birtakım değişiklikler yaşanabilir.
Destinasyonlar, kargonun rotası, alıcılar hatta kıymetli evrak yerine geçen konşimentolar (bill of lading) dahi değişime uğrayabilir.
Bazı değişimler çok basit gözükürken bazı durumlardaki değişimler Switch Bill of Lading’in hazırlanmasını gerekli hâle getirir. Switch Bill of Lading’in ne olduğunu öğrenmeden önce konşimentoların çeşitleri ve nasıl hazırlandıklarına göz atalım.
Bir konşimentoyu hazırlamanın 3 yolu vardır.
Yani konşimentonun, hazırlanış biçimi olarak 3 çeşidi vardır. Bunlar;
- Nama Düzenlenen Konşimento: Konşimentonun “consignee” alanında sadece kişi veya firmanın isim veya unvanının bulunduğu, emre veya emrine kaydının bulunmadığı konşimentodur. Diğer adı ile buna “straight bill of lading” denir. Konşimentonun “consignee” alanında bulunan bu kişi veya yasal vekili, bu malın nihai alıcısıdır. Konşimentonun cirolanması yöntemi ile malın bedeli alınarak üçüncü kişilere devri söz konusu değildir. Biliyoruz ki taşımacılık uluslararası ama kanun yereldir. Bu anlamda nama konşimento düzenletenlerin dikkat etmesi gereken önemli husus; malı ve malın mülkiyetini temsil eden konşimentoların bu türü her ülkede malın teslimi için talep edilmek durumunda değildir. O ülkelerin yasalarına göre eğer düzenlenen konşimento nama yazılı ise diğer gereken yasal koşulları yerine getirdi ise konşimento ibraz etmeden malını kimlik ibrazı ile teslim alabilir. Örneğin Amerika bu ülkelerinden biridir.
- Hamiline Konşimento (Bearer Bill of Lading): Konşimentoda bir gerçek kişi veya firma ismi yazılmamış veya hamiline yazılarak düzenlenmiş olması şeklidir. Bu konşimentolara sahip olan kişi yükün teslimini isteme hakkına sahiptir. Senedin teslimi malın o kişiye teslimini gerektirir. Günümüzde uygulamada sıklıkla karşılaşılan bir konşimento türü değildir.
- Emre Düzenlenen Konşimento: Bu konşimentoların “consignee” alanına sadece emre (to order) yazılıdır. Emre düzenlenen konşimento ticari olarak ciro yolu ile devredilebilir konşimentolardır. Bu tür konşimentolar yükletenin emrine düzenlenmiş kabul edilir. Bu durumda ticari dolaşıma çıkacak konşimentonun öncelikle konşimentonun yükleten bölümünde bulunan yükleten (shipper) tarafından cirolanması kaçınılmaz kuraldır. Bunun atlanması durumunda tahliye limanında malın tesliminde ciddi gecikmeler ve masraflar oluşacaktır. Ayrıca emrine (to order of) şeklinde düzenlenen devredilebilir konşimentolar vardır. Bu konşimentoların “consignee” alanında bulunan gerçek kişi veya firmanın başında, emrine (to order of) yazılıdır. Bu konşimentoların da ticari dolaşıma çıkmadan belirtilen gerçek kişi veya firma tarafından cirolanması gerekmektedir.
Konşimentonun çeşitlerinden sonra bilinmesi gereken en önemli şeylerden bir tanesi, konşimentonun ne tür fonksiyonlara sahip olduğudur.
Konşimentonun 3 tane çok önemli fonksiyonu vardır. Bunlar;
- Taşıma sözleşmesinin ispatı niteliğindedir.
- Ürünlerin makbuzu, faturası yerine geçmektedir.
- Malların aitliğinin kimde olduğunu gösterir.
Switch Konşimento, taşıyıcı (carrier) veya acentesi tarafından, yük gönderimi gerçekleştirildikten sonra orijinal olarak verilen ilk konşimento setini “değiştirmek” veya “ikâmesi” olarak verilebilecek ikinci konşimento olarak tanımlanır. Switch Bill of Lading, deniz taşımacılığında uygulanan prosedür gereği bir işlemdir. Konşimento düzenlendikten sonra, konşimentoda bulunan shipper, consignee ve notify bölümlerinin değiştirilerek yeniden bir konşimento setinin basılması işlemi şeklinde de tanımlanabilir.
Müşteriler neden Switch Bill of Lading işlemine ihtiyaç duyar?
Bu işlem birkaç nedenden dolayı istenebilir. Bunlar;
- Ticaretin yapıldığı ilk koşullarda veya şartlarda değişim olduğunda,
- Ürünler yeniden satılıp tahliye limanında değişim olduğunda,
- Satıcının, alıcının doğrudan ihracatçı ile bir anlaşma yapması durumunda gerçek ihracatçının adının alıcı tarafından bilinmesini istemediği durumlarda,
- Satıcının, yükleme limanının yükün yüklendiği liman dışında başka bir liman olarak gösterilmesini istediği durumlarda Switch Bill of Lading işlemine ihtiyaç duyabilir.
- Switch Bill of Lading’de neler değiştirilebilir ve neler değiştirilemez?
- Switch Bill of Lading’de değiştirilmesi en muhtemel şeyler gönderici (shipper), alıcı (consignee) ve ihbar kaydı (notify)’dır.
TT Club’a (dünyanın önde gelen sigorta ve risk yöntemi servisi sunan firmalardan bir tanesi) göre ek olarak değişmesi muhtemel bilgiler ise;
- Gönderici tarafından yapılan yük tanımı,
- Geminin ismi,
- Navlun ücret bedeli ve tahliye limanı,
- Konşimentonun hazırlandığı tarih ve yer olarak belirtilmiştir.
Ancak, aşağıdaki detaylardan hiçbirisinin değişimine izin verilmez. Bunlar;
- Yüklemenin gerçekleştiği yer ve tarih,
- Ürünün detayları (ağırlık, özellikler veya paket sayısı vs.),
- Tehlikeli yük bilgisi,
- Reefer container (soğutuculu konteyner) bilgileri (örneğin sıcaklık, nem ayarı vs.),
- Out Of Gauge (gabari dışı) yük bilgileri,
- Son olarak konşimentoda bulunan asli hükümlerin değiştirilmesine izin verilmez.
Switch Bill of Lading nerede değiştirilebilir ve kim tarafından talep edilebilir?
Hat operatörünün kapsamı ve kuralları çerçevesinde Switch Bill of Lading, dünyanın herhangi bir yerinden başka bir yerine olan yüklemelerde yapılabilir. Switch Bill of Lading’in değişim talebi gönderici (shipper) tarafından yapılır.
Örneğin, New York – Antwerp destinasyonunda devam eden yük, eğer hat operatörünün Londra’da ofisi varsa Londra’da dahi değiştirilebilir. Genellikle Switch Bill of Lading, yükün rotası içerisinde olmayan bölgelerde yapılır.
Kaynak: shippingandfreightresource/Hariesh Manaadiar
Çeviren: Mahmut Mollaoğlu