Havayolu taşıma senedi (air waybill), taşıyıcı veya acente tarafından düzenlenen, taşınan öğeler hakkında bilgi içeren ve yasal olarak uygulanabilir bir taşıma belgesidir. Gönderinin içeriği, gönderici ve alıcı, şartlar ve koşullar ve diğer ayrıntılar hakkında kapsamlı bilgiler içerir. Air waybill, Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) tarafından dağıtılan ve dolaşımı sağlanan standart bir formdur.
Bu taşıma senedini, irsaliye veya gönderi makbuzu olarak kabul edebiliriz. Air waiybill (AWB), pazarlık konusu değildir ve bir havaalanından diğerine taşıma sözleşmesinin kanıtı olarak hizmet eder. Havayolu taşıma senedi, üç taraf içerir: gönderen, havayolu firması ve alıcı.
Mallar gönderilmeden önce air waybill düzenlenmelidir. Hem gönderici hem de taşıyıcı, havayolu taşıma senedini imzaladığında, yasal olarak bağlayıcı bir sözleşme hâline gelir. Taraflar arasında yasal olarak bağlayıcı bir belge olduğundan, ayrıntıların açık ve doğru bir şekilde belirtilmesi gerekir.
Kısaca havayolu taşıma senedi (air waybill), taşıyıcı veya acente tarafından düzenlenen ve taşınan öğeler hakkında bilgi içeren yasal olarak uygulanabilir bir taşıma belgesidir. Gönderinin içeriği, gönderici ve alıcı, şartlar ve koşullar ve daha fazlası hakkında kapsamlı bilgiler içerir.
Air waybill, eskiden tek sayfalık fiziksel bir kâğıt belge olarak kullanılıyordu. Ancak e-AWB günümüzde standart olarak kabul ediliyor ve elektronik olarak düzenlenip saklanıyor.
Air Waybill’in İşlevleri
Havayolu taşıma senedi, aşağıdakiler de dâhil olmak üzere çeşitli amaçlar için kullanılır.
- Havayolunun malları teslim aldığına dair kanıt
- Tüm tarafların iletişim bilgileri
- Gönderici ve taşıyıcı arasındaki taşıma sözleşmesi
- Navlun faturası
- Gümrük beyannamesi
- Ürünlerin açıklaması
- Ürünlerin taşınması ve teslimi kılavuzu
- Kargo takip bilgileri
Air Waybill’in Özellikleri ve Formatı
Air waybill, genellikle içinde çok fazla bilgi bulunan tek sayfalık bir belgedir. IATA, hem yurt içi hem de uluslararası nakliyede kullanılan belgeyi oluşturur ve dolaşıma girmesini sağlar. Belgenin kendisi, ilk üç nüsha orijinal olmak üzere sekiz farklı renkte düzenlenir.
- Belgeyi düzenleyen taşıyıcının nüshası ilk orijinaldir (yeşil)
- İkincisi (pembe) alıcının nüshasıdır
- Üçüncüsü (mavi), göndericinin nüshasıdır
- Dördüncü nüsha kahverengidir, makbuz ve teslimat kanıtı işlevi görür
- Diğer dört kopya beyazdır
Air waybill, sağ üst köşesinde bir havayolu logosuna sahip olabilir. Havayolu logosu ve önceden doldurulmuş bilgiler dışında, diğer tüm bilgiler neredeyse benzerdir.
Her air waybill; taşıyıcının adını, ofis adresini, logosunu ve rezervasyon yapılan uçağın durumunu ve konumunu takip etmek için kullanılan 11 haneli bir numara olan air waybill (AWB) numarasını içermektedir.
Gönderici, alıcı, acente, kalkış havaalanı ve varış havaalanı, havayolu taşıma senedinin sol üst kısmında listelenmektedir.
Sağ üst kısmında, ayrıca taşıma için manuel olarak sağlanan değer ve gümrük için beyan edilen veriler hakkında bilgiler bulunmaktadır.
Havayolu taşıma senedinin alt kısmında ek masraflar ve vergiler yer almaktadır. Ayrıca göndericinin veya acentenin imzası, düzenlenme tarihi, saati ve yeri bu alt kısımda listelenmektedir.
Elektronik Havayolu İrsaliyesi (e-AWB)
Elektronik havayolu irsaliyesi (e-AWB), 2010 yılında uygulanmaya başlanmış olup, 1 Ocak 2019 tarihinde tüm hava kargo gönderileri için standart taşıma sözleşmesi hâline gelmiştir. Matbu havayolu taşıma belgeleri hâlâ kabul edilmektedir. Ancak IATA, günümüzde çoğunlukla e-AWB’yi kullanmaktadır ve önermektedir. Elektronik sürüm, basılı sürümle aynı bilgileri gerektirir ve barındırır.
Uluslararası kargo taşımacılığı, her gönderi için aşırı miktarda basılı evrak gerektirir. Bu, basılı evrakların takip edilmesi ve gönderilmesi gerektiği anlamına gelir. Belgeleri elektronik olarak düzenlemek ve saklamak, işleri güvenli ve düzenli tutar. Kâğıt kullanımını azaltır.
Konşimento ve Havayolu Taşıma Senedi Arasındaki Temel Farklar
Havayolu taşıma senedi ve konşimento benzer olmasına rağmen, bazı belirgin farklılıklar vardır. İkisi birbirinin yerine kullanılmamalıdır.
Bu belgelerin her ikisi de uluslararası ticaret için çok önemlidir. Taşıtan ve taşıyan arasında değiş tokuş edilen yasal belgelerdir. Bu iki belge; gönderilen mallara dair, bunların nasıl ele alınacağı ve nereye gittikleri hakkında bilgiler içerir.
Havayolu taşıma senedi ile konşimento arasındaki temel fark, malların mülkiyetidir. Konşimento, malların mülkiyetini belirleyen bir belgedir. Nakliye şirketinin, malları yalnızca varış yerindeki konşimentoda belirtilen tarafa teslim etme şartı ile malları teslim almasıdır.
Havayolu taşıma senedi ise, taşıyıcının veya acentenin teslimat yerini gösteren mal makbuzudur. Diğer farklar aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
Kaynak: https://corporatefinanceinstitute.com/resources/knowledge/other/air-waybill-awb/
Çeviren: Basri Özyiğit