Bu soruyu geçen sene sormuştum ve Covid-19 salgınının denizcilik sektörü ve navlun fiyatları üzerindeki etkileri düşünülürse, cevaplanması için daha uygun bir zaman olamaz.
e-Konşimento, günümüzde düzenlenen, basımı yapılıp fiziksel olarak müşterilere verilen kağıt nüshalar yerine, elektronik ortamda düzenlenen konşimento anlamına gelir.
Bolero tabanlı ya da blockchain platformlarında düzenlenen elektronik konşimentolar da tıpkı geleneksel konşimentolar gibi 3 temel fonksiyona sahiptir.
Yaygın görüşe istinaden, e-konşimento, daha hızlı oluşu, verimli işlem yapma olanağı sağlaması ve masrafları kısmasının (evrak ücreti, kurye masrafları vs.) yanı sıra, daha güvenli ve az riskli olması gibi sebeplerle sektörde köklü bir değişime önayak olacak.
Ancak bütün bu avantajlarına rağmen, güvenliğe ve işlemlerin selametine dair akıllarda soru işaretleri bulunuyor. Ülkelerin ve düzenli hat taşımacılığı yapan armatörlerin elektronik konşimento servisi verebilmeleri için teknik altyapı açısından hazır olmaları gerekiyor.
Son zamanlarda yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle hepimizin bildiği gibi bütün dünya çok zor zamanlardan geçiyor. Tam da bu sebeple, bu dönemde sevgili dostlarım, neredeyse bütün armatörler ve müşteriler e-konşimentoya erişimleri olmasını dilemiştir.
Neden mi?
Bildiğiniz gibi konşimento, 3 temel özelliği ile deniz yolu taşımacılığında kullanılan en önemli ticari evraktır.
- Taşıma sözleşmesinin olduğuna dair bir kanıttır.
- Malların teslim alındığını gösterir.
- Konşimentonun hamili (düzenlenme şekline uygun olarak), ürünlerin de zilyetliğine sahip olur.
Geleneksel ve hâlâ yaygın olarak kullanılan konşimentolar, özellikle de cirolanabilir ve devredilebilir olanlar, kâğıda basılı formda ve taşıyıcı tarafından kaşe imzalı olarak ve genelde 3 nüsha olarak düzenlenir. Taşınan malzemelerin teslim alınabilmesi için bu tarz konşimentolar fiziksel olarak alıcıya da kurye ile gönderilmek zorundadır.
Konşimentoların nasıl düzenlendiğine bağlı olarak kargoların teslim alınabilmesi için birçok ciro uygulama varyasyonu mevcut.
Birçok ülkede uygulanan tecrit nedeniyle, mallar gemiye yüklenip gemi kalktıktan sonra bile ihracatçılar konşimentolarını alamıyor.
Buna paralel olarak boşaltma limanına varmış olan yüklemelerde de, konşimentoların ulaşmamış olması ya da en kötü senaryo ile konşimentoların kaybolması sebebi ile birçok olumsuzluk yaşanmakta.
Orijinal konşimento, taşıyana teslim edilip ordino alınamayacağı için;
- Malzemenin teslim alınmasında gecikmeler oluşur.
- Ardiye, demuraj, detention masrafları oluşur.
- Limanlar ve depolarda yığılma ortaya çıkar.
- Satıcı ve alıcı arasında bu masrafları kimin üstleneceğine dair uzayan tartışmalar ortaya çıkar.
Çözüm mü?
Birçok armatör elektronik konşimento uygulamalarını duyurmaya başladı. Şu an yaşadıklarımızı düşündüğümüzde, mükemmel bir çözüm olabilir.
ZIM bu konuda ilklere imza atarak 2017’de blokchain teknolojisi kapsamında, ilk pilot e-konşimentoyu, Sparx ve Wave (yazılım firmaları) şirketleriyle de iş birliği yaparak uygulamaya koydu. Wave teknolojisi bütün konşimento ve orijinal evrak basımıyla ilgili süreçleri dijital ortamda da yapmanızı sağlıyor. Uluslararası ticari hukuka ilişkin standartları da kapsıyor. Üstelik daha önce de belirtildiği gibi risk ve kayıpları da azaltıyor.
Dünyanın 4. büyük konteyner operatörü unvanına sahip Fransız CMA CGM de kendi e-konşimento sistemlerini yakın bir tarihte duyurdu.
Paperless B/L (e-konşimento), klasik kâğıda basılan konşimentonun replikasıdır.
Konşimentonun fiziksel dolaşımının dışında, taraflar arası yolculuğu aslında e-konşimentoda da aynı şekilde olmaktadır. Taraflar arasında malın zilyetliğinin geçişi de konşimentoların düzenlenme şekline bağlı olarak cirolama gerektirecektir. Tabii bu cirolama uygulamaları da bu durumda elektronik ortamda tasarlanmalıdır. Fakat bu gereklilik, birtakım zorluklara yol açabilir.
Aynı zamanda armatörler açısından da P&I’ın (Protection & Indemnity yani koruma ve tazmin kelimeleri) e-konşimento düzenlenen bir yükte oluşan herhangi bir hasar durumunda devreye girmeyecek olması da ciddi bir dezavantajdır.
Sonuç
Tamamen elektronik konşimentoya geçiş, göründüğü üzere o kadar kolay olmayacak.
Armatörlerin ve müşterilerin, sigorta pürüzünden ziyade, dikkat etmesi gereken başka durumlar var.
Örneğin bankalar, ticaret odaları ve yük sigortacıları devreye girdiğinde e-konşimentonun ne kadar uygulanabilir olacağı.
Günümüzde küresel ticareti kolaylaştıran, elektronik ortamda hazırlanıp, dijital imza ile işlevsel hâle gelen kontratlar ve türevi evraklar olduğunu biliyoruz.
Fakat konşimentoyu elektronik ortamda ele aldığımızda, netleştirilmesi gereken birçok önemli nokta olduğunu görüyoruz. Ama bütün bu soru işaretlerine rağmen, yakın gelecekte dijitalleşmenin de hızlı bir şekilde kendi kör noktalarını tamamladığını düşünürsek, e-konşimentonun yaygın olarak kullanılması çok da düşük bir ihtimal olmayacaktır. Covid-19 gibi durumların da bu tarz elektronik uygulamalara geçiş olasılığını artırdığını söylemiş olursak, herhâlde yanılmış olmayız.
Kaynak: https://www.shippingandfreightresource.com/coronavirus-covid-19-and-bill-of-lading/
Yazar: Hariesh Manaadiar
Çeviren: Metin Elmas