E-ticaret nedir?
“e” ile başlayan dijitalleşme, ekonomiden sosyal hayata kabuk değiştiren bir süreç yaşatmakta dünyada. Paranın elektronikleşmesinden, ürünlerin dijital kanallarda satışına dek tüm yolculuk “www” ile başlayan online dünyada gerçekleşir. Perakende şirketlerinin kafile lideri olduğu e-ticaret, bugün dijitalleşen ekonominin en büyük kaldıracı olmuştur. Bugün kırılan tedarik zincirleri, küresel veya yerel ekonomide varlığını sürdürmeye çalışan pek çok firmanın yol haritalarını, stratejik planlarını değiştirmek zorunda bıraktı.
Rakamlar ve istatistikler e-ticaretin büyümekte olduğunu gösterirken, pandemi döneminde hayatta kalmak isteyen firmalar için e-ticarette var olmak mecburi hâle gelmiştir. UNCTAD 2018 tahmini verilerine göre e-ticaretin tüm dünyadaki ulaşacağı rakam 26 trilyon dolar. Covid-19 pandemisi dünyada e-ticarete ivme kazandırmıştır. 2020 yılı rakamlarıyla konuşmak gerekirse; Türkiye’de e-ticaret %66 büyürken dünyada e-ticaret hacmi 4,3 trilyon dolar finansal büyüme göstermiştir.
E-Ticaret Sinemasının Lojistik Aktörleri
Hiç şüphe yoktur ki nakliye sektörü, bu işin başrolündedir. E-ticaretin içinde yer alan web sitesi, bilgi güvenliği, lisanlı yazılımlar, stoklama ve müşteri işin bileşenleri ise; lojistik, e-ticareti döndüren çarkıdır. Tüm ürün ve hizmetler e-ticarette var olsun olmasın, hız ve zaman bileşkesinde ulaştırılmayı gerektirir. Taşımacılık sektörü de otomasyon ve elektronik sistemlerle bütünleşirken, depolama ve dağıtım ağında kurallar ve iş kültürü değişmektedir.
E-lojistik operasyonu nasıl yürümekte?
Hizmet ve servisin dağıtıldığı dijital ağda, ürün-bilgi-ödeme bir yandan akarken ürünün fiziki transferini yine kargo firması yapmaktadır. Büyük perakende şirketlerine hizmet veren lojistik firmaları stok-envanter yönetimi, depolama ve dağıtım konularında ortak olmaktalar.
Literatürde 3P, 4PL ve 5PL olarak nitelendirdiğimiz hizmetler, depolamadan gümrüklemeye ve envanter yönetimine dek işlemlerin bir lojistik firması ile paylaşılmasıdır.
Peki, herhangi bir lojistik firması e-lojistik yapabilir mi?
E-ticaret lojistiği; gelişmiş depolama sistemleri, yazılımlar, EDI (Electronic Data Interchange), GPS (Global Positioning System), barkod ya da RFID gibi elektronik altyapı ve ekipman yatırımları gerektirmektedir. Elektronik lojistik, güncel bilgi sistemlerinden beslenir. Günümüz e-ticaretin akışına baktığımızda müşteri odaklı, talebi artıran ve büyüten bir tedarik zinciri eğilimindedir. E-ticaretin aktörü olmaya hazırlanan herhangi bir lojistik firmasının bu yeni elektronik tedarik zinciri felsefesine uyum sağlaması beklenecektir.
E-ticaret lojistiğinde yerel ve uluslararası gönderilerde sevkiyat operasyonu, geleneksel ürün tesliminden farklı olarak “geri dönüş lojistiği” olarak ifade edilen iade lojistiği de maliyet kalemine dahil olabilmektedir.
Peki her ürün online satılabilir ve dağıtılabilir mi?
Hacimli kargolar, özel izne ve korumaya dayalı emtialar, örneğin bazı kimyevi/tıbbi ürünler, patlayıcılar, ulusal ve uluslararası mevzuatlara tabi olduklarından e-ticaret satışları gündemde değildir.
E-Ticaretin Dünyadaki Durumu
Jack Ma, Çinli milyarderin sahip olduğu Alibaba başta olmak üzere, Amazon e-ticaretin okulu sayılabilecek platformlardır. Çin, elektronik ticaretin de oyun kurucu aktörlerindendir. Jack Ma, Malezya’da e-ticaretin geleceğine istinaden Dijital Ticaretin Serbest Bölgesi’ni (DFTZ, Digital Free Trade Zone) 2017’de açtı. Alibaba, yıllık 65 milyar dolar değerinde ürün elleçlenmesini hedeflemektedir.
Amerika’da ise pandemi süreci, online satışları zirveye çıkartırken perakende satışları 4,04 trilyon dolar pazar payına ulaştırdı. 2020 yılı verilerine göre Amazon tek başına ABD e-ticaret pazarının %31,4 payına sahip. Türkiye’de e-ticarete artan yönelimin, perakende devi Amazon da farkındaydı. 2018 yılında Türkiye pazarına giriş yaptı. Rakamlarla büyüklüğü anlatmak gerekirse Trendyol geçen yıl 1,1 milyon kişiye 347 milyon ürün satışı gerçekleştirmiş.
Elektronik ticaret alışveriş kültürünü değiştiriyor. E-ticaret yapmak veya hizmet sağlayıcısı olmak artık seçenek değil zorunluluk hâline dönüşmüş görünmekte. Pandemide herhangi bir online platformda bulunmayan bir tüccar ya da esnaf ürünlerini satmakta zorlandı. Lojistik firmaları, üzerine her zamankinden daha fazla sorumluluk ve iş üstlenmek durumunda kaldılar.
E-ticarete şu an hizmet vermeyen lojistik firmalarının da yakın gelecekte bu çarkın içine dâhil olacağı şüphesiz. Nesnelerin internetinden, bulutlama (cloud computing), büyük data (big data) teknolojileri gibi konular da bu lojistik firmaların gündeminde olacaktır. Hız ve bilgi, gelecek yıllarda taşımacılık sektöründe iş yapan firmaların hayatta kalma nedeni olacak gibi görünmektedir.
Referanslar
Jack Ma And Alibaba Back World’s First Digital Free Trade Zone In Malaysia! (https://loginextsolutions.com/blog/jack-ma-and-alibaba-back-worlds-first-digital-free-trade-zone-in-malaysia/)
2020 Yılı E-Ticaret Verileri Açıklandı (https://www.eticaret.gov.tr/haberler/10040/detay)
Amazon’s worldwide sales will rise 20.2% this year as reliance on e-commerce grows (https://www.businessinsider.com/amazon-global-ecommerce-sales-will-reach-416-billion-in-2020-2020-7)
