“BİR KONŞİMENTO ARKASINDAN ALINTI”
Taşıyıcı tüccara bildirimde bulunmaksızın herhangi bir zamanda;
- (a) Herhangi bir taşıma veya depolama vasıtasını kullanabilir.
- (b) Malların anılan vasıtalarla gemiden gemiye aktarılması veya nakledilmesi mevcut belgede bildirilmemiş veya tasarlanmamış olsa dahi, malların bu belgenin ön sayfasında yazan geminin dışındaki bir gemiye veya herhangi bir diğer nakliye aracına taşınması dâhil malları bir vasıtadan diğerine taşıyabilir ve aktarabilir.
Akreditifli satışlarda sıkça karşılaşılan akreditif koşullarından birisi aktarmanın kabul edilip edilmediğidir. Aktarma nedir diye sorduğumuzda şöyle bir tarif yapabiliriz.
“Bir eşyanın bir gemiden diğer bir gemiye veya bir taşıma kabından diğer bir taşıma kabına yer değiştirmesidir.”
Elbette böylesi bir operasyonda muhtemeldir ki eşya zarar görebilir.
TRANSHIPMENT NOT ALLOWED
İşte bu yüzden onlarca yıldır gerek akreditiflerde, gerekse de satış sözleşmelerinde aktarma yasaklanır ya da serbest bırakılır (transshipment allowed/transshipment not allowed). Bu kuralı koyan taraf eğer gerçekten kuralın gerçekte neye hizmet edeceğini biliyorsa ortada bir sorun yoktur. Bu kurala uyarak taşımayı yaptıracak olan taraf da aynı anlamda sonuç çıkararak hareket ederse ortada herhangi bir sorun olmayacaktır.
Özellikle şunu net olarak bilmeliyiz. Dünyada deniz taşımacılığında aktarmasız servis oldukça azdır. Toplanma merkezleri (hub ports) bu işin çözümü olarak oluşmuştur. Örneğin Singapur Limanı önemli bir konteyner toplanma merkezi/limanıdır. Konteynerler buraya gelir, buradan diğer gemilere yüklenir ve nihai limanlarına ulaştırılır. Elbette günümüzde en yaygın kullanılan konteynerden ve FCL taşınan konteynerden bahsederek konuyu açıklamaya çalışacağım bu makalemde.
Aktarmanın yasaklanmış olduğu akreditifte açıkça görüldüğü üzere, konusuna tam hakim olmayan ihracatçı veya bunlara lojistik hizmeti sunan taşıma işleri organizatörü çareyi akreditifteki bu yasaklamayı kaldırma girişiminde buluyor. Bunun içinde azımsanmayacak bir düzeltme masrafı yapılıyor. Çünkü eşyanın teslim edileceği limana aktarmasız servis olmadığını bilirler, arada aktarma limanı ve aktarma gemisi bulunmaktadır. Bu durumda bankanın bu işleme rezerv koyacağını ve parayı alamayacağını düşünürler.
Hâlbuki bu konudaki bilgi eksikliği hem ihracatçıya zaman ve para kaybettirmiş, hem de taşıma işleri organizatörüne belki de müşteri kaybettirmiştir. Bu ezbere dayalı bilgi aslında yanlıştır. FCL konteyner taşımacılığında akreditif aktarmayı yasaklasa dahi o taşımada aktarma limanı ve aktarma gemisinin kullanılıyor olması bu kuralı ihlal anlamına gelmez ve bu rezerv oluşturmaz. Konteynerlerin belirli toplanma limanlarında buluşturulması ve nihai limanlarına farklı gemilerle taşınması son derece doğaldır.
Peki akreditifte aktarmanın yasaklanması kuralı neyi kastetmektedir? Elbette ki bizatihi eşyanın aktarma operasyonuna maruz bırakılmamasıdır. Eşyaya kimsenin dokunmaması, eşyanın zarar görmemesi, eşyanın çalınmaması gibi endişeler bu kuralı akreditife eklemeyi gerektirmiştir. Peki FCL konteynerin taşınmasında aktarma operasyonunda eşyaya dokunulmakta mıdır? Elbette hayır! Eşya konteynerin içindedir ve konteynere tatbik edilen mühür kırılmamaktadır. Eşya aynı konteynerle ve aynı mühürle yolculuğuna devam edecektir. Burada dikkat edilmesi gereken önemli nokta: yükletenin/gönderenin/taşıtanın konteynere yüklediği eşyayı kurallara uygun sabitlemesi, eşyaya gelmesi olası zararları öngörerek gerekli önlemleri almasıdır.
Makalemin başına konşimentoların arkasında istisnasız bulunan bir maddeyi ekledim. Taşımacılar her koşulda konteynerin aktarılma olasılığını göz önünde bulundurarak bu haklarını saklı tutar. Bunu yapmakla da haklıdırlar.
Bu konuda temel dayanağımız, akreditifler konusunda uluslararası yeknesak kuralları barındıran belge “ICC-UCP600” dür. Bu belgeye baktığımızda hemen anlaşılıyor ki ne bu maddeyi düzeltmek gerekiyor, ne de aktarmasız servis aramamız gerekiyor. Bunu bilerek bugünden sonra lütfen düzeltme masrafı yapmayın, zaman kaybetmeyin. Bulduğunuz makul servisi aktarmalı da olsa kullanarak ihracatı gerçekleştirin. Sadece aktarmasız servis bulamadım diye ne müşteri kaybedin ne de müşterinize yanıltıcı bilgi verin.
ICC-UCP 600 MADDE 19
- b) Bu maddenin amacına yönelik olarak aktarma, akreditifte belirtilen sevk, teslim alma veya yükleme yerinden akreditifte belirtilen nihai varış yerine yapılan taşıma sırasında (farklı taşıma şekilleri olsun ya da olmasın), bir taşıma aracından boşaltma yapmak ve diğer bir taşıma aracına tekrar yükleme yapmak anlamına gelir.
- c) i. Taşımanın tamamının tek ve aynı taşıma belgesi kapsamında olması kaydıyla bir taşıma belgesi malların aktarma konusu yapılacağını veya yapılabileceğini belirtebilir.
- ii. Akreditif aktarmayı yasaklasa bile aktarma yapılacağını veya yapılabileceğini belirten bir taşıma belgesi kabul edilir.
ICC-UCP 600 MADDE 20
- b) Bu maddenin amaçlarına yönelik olarak aktarma, akreditifte belirtilen yükleme limanından akreditifte belirtilen boşaltma limanına yapılan taşıma sırasında bir gemiden boşaltma yapmak ve diğer bir gemiye tekrar yükleme yapmak anlamına gelir.
- c) i. Taşımanın tamamının tek ve aynı konşimento kapsamında olması kaydıyla bir konşimento malların aktarma konusu yapılacağını veya yapılabileceğini belirtebilir.
- ii. Akreditif aktarmayı yasaklasa bile konşimento malların bir konteynerde, treylerde veya LASH mavnasında sevk edildiği kanıtladığı takdirde aktarma yapılacağını veya yapılabileceğini belirten bir konşimento kabul edilir.
ICC – ISBP745
Aktarma, kısmi yükleme ve birden fazla sayıda multimodal taşıma belgesi takımı sunulduğunda ibraz süresinin belirlenmesi
D21. En az iki farklı taşıma şekliyle yapılan (multimodal) taşımada aktarma yapılması olağandır. Aktarma (farklı taşıma şekillerinde olsun ya da olmasın) malların akreditifte belirtilen teslim alma veya sevk yerinden, yükleme limanından veya kalkış havalimanından akreditifte belirtilen son varış yerine, boşaltma limanına veya varış havalimanına taşınması sırasında bir taşıma aracından boşaltılıp diğer bir taşıma aracına tekrar yüklenmesidir.
E17. Aktarma, akreditifte belirtilen yükleme limanından akreditifte belirtilen boşaltma limanına yapılan taşıma sırasında malların bir gemiden boşaltılması ve diğer bir gemiye tekrar yüklenmesidir. Bir konşimento bu iki liman arasında boşaltmayı ve tekrar yüklemeyi göstermediğinde, bu durum akreditif ve UCP 600 20 (b) ve (c) fıkraları bağlamında bir aktarma değildir.
Hepinize sağlıklı ve bol kazançlı günler dileğimle…
